ცხოვრებაში ხშირად ხდება, როდესაც ახლობელი ადამიანი დაუმსახურებლად გვაყენებს ტკივილს. ეს შესაძლოა იყოს, როგორც ღალატი, მოტყუება, სიმართლის დამალვა, უპასუხისმგებლობა ან იმედების გაცრუება, ასევე უნებური, მაგრამ ჩვენთვის მტკივნეული საქციელი.
ალბათ ხშირადვე გაგვჩენია კითხვა საკუთარ თავთან – რა გავაკეთოთ ასეთ სიტუაციაში, როგორ მოვექცეთ (ან მოდი გამოვუტყდეთ საკუთარ თავს და თავისი სახელი დავარქვათ ყველაფერს, როგორ დავსაჯოთ) ის ვინც ტკივილი მოგვაყენა? ვეჩხუბოთ, გავლანძღოთ, შევარცხვინოთ, დავამციროთ თუ მაინც როგორ?
დუმილი და იგნორირება – უდიდესი ფსიქოლოგიური სასჯელია. ფსიქოლოგიური დუმული და ემოციონალური იგნორირება წყენაზე რეაგირების ყველაზე ძლიერი ინსტრუმენტია. ამ დროს კონტაქტი შესაძლოა არსებობდეს, თუმცა ის ემოციებისაგან დაცლილი და ცარიელია. ასეთ შემთხვევაში მეორე მხარე ავტომატურად გადადის დამნაშავეთა რანგში. ადამიანი ამ დროს ყველაზე კარგად გრძნობს და ათვითცნობიერებს, რომ მან დააშავა, მიუხედავად იმისა, თავად სურს ამის აღიარება თუ არა.
ამ დროს, ადამიანი უყურებს როგორ ემოციურად დუმს ის, ვინც მან გაანაწყენა, ფაქტობრივად არ რეაგირებს ყურადღების მიპყრობის სხვადასხვა მცდელობებზე. ადამიანი ხვდება, რომ მას “სჯიან”, რაღაცის გამო. და მაშინაც კი, თუკი ის თავად არ აღიქვამს ჩადენილს დანაშაულად, ის ხვდება, რომ ამას დანაშაულად და მტკივნეულად აღიქვამს მეორე მხარე. ფსიქოლოგიური დუმილი აიძულებს ადამიანს, თავად გაერკვეს, გაიაზროს და რეფლექსია მოახდინოს მის მიერ ჩადენილის.
ფსიქოლოგიური დუმილით დასჯა არის – უარი ემოციურ კონტაქტზე. დუმილის გააქტიურება არის პასუხი, მეორე ადამიანის არასწორ საქციელზე. მთელი აზრი კი იმაში მდგომარეობს, რომ (აქ შემოვიტანოთ „დამნაშავის“ და „მსხვერპლის“ პირობითი ცნებები) „დამნაშავე“ ვერაფერს გახდება „მსხვერპლის“ ქცევის სიმპტომების მიმართ, მანამდე, სანამ თავად არ იგრძნობს თავს „მსხვერპლის“ ტყავში – იპოვის მიზეზს – რა არის უკმაყოფილების, ფსიქოლოგიური უარყოფის რეალური მიზეზი.
მისი მიზანი კი არის, რომ „დამნაშავემ“ყველაფერი უნდა გაიგოს და მსგავსი რამ აღარ უნდა გააკეთოს, მხოლოდ ამის შემდეგ “მსხვერპლი“ აღარ იქნება შეურაცხყოფილი (ანუ “დამნაშავე“ აღარ იქნება დამნაშავე).
ამ დროს გარკვეული გაგებით დგება კათარზისი, ურთიერთობების, საკუთარი განცდების და საკუთარი თავის გამოცდა და გადაფასებაც კი. ადამიანი ამ დროს ცდილობს დანაშაულის, შეცდომის ბორკილებისაგან თავის დაღწევას, ის იწყებს ყველაფრის მეორე ადამიანის თვალებით აღქმას, ცდილობს გაიგოს თუ სად დაუშვა შეცდომა, ან აღმოაჩონოს ის, რასაც მანამდე შეცდომად არ თვლიდა. ადამიანი ცდილობს აინაზღაუროს უარყოფის ტრავმა საკუთარი თავის დადანაშაულების გრძნობის საშუალებით.
ეს დაუნდობელი „ფსიქოლოგიური თამაშია“.
რაც შეეხება თამაშის დასასრულს – ეს არის კონტაქტი! ემოციონალური კონტაქტი არის ის, რისთვისაც დუმილით დასჯის მთელი ეს ამბავი იყო საჭირო. მას შემდეგ, რაც „დამნაშავე“ ათვითცნობიერებს „სასჯელის“ მიზეზს, ის იწყებს “მსხვერპლთან“ კონტაქტის გზების ძიებას. არა ზოგადად კონტაქტის, არამედ უკვე მისი დანაშაულის აღაირებიდან გამომდინარე, გადაფასებული ურთიერთობის კონტაქტის გზებს. ის აგებინებს “მსხვერპლს“, რომ გაიგო „სასჯელის“ რეალური მიზეზი და მზადაა ის „გამოასწოროს“.
ასეთ მომენტებში დგება- ყველაზე ძლიერი, ნათელი, ემოციური კონტაქტი ორივე მხრიდან. ყველა ბედნიერია. დაძაბულობა უკან დგას. რატომ ხდება ასე?
ფსიქოლოგიაში ფორმულები არ არსებობს, თუმცა ეს შემთხვევა გამონაკლისია
დანაშაული + წყენა = სიახლოვე.
ამასთან, როლები შეიძლება ნებისმიერ დროს შეიცვალოს, მომავალში “დამნაშავე“ შესაძლოა “მსხვერპლის“ ადგილას აღმოჩნდეს და პირიქით. ამ დროს კი შურისძიების დროც შეიძლება დადგეს, რადგან ისიც შეეცდება “ყოფილი მსხვერპლის“ დუმილით და უარყოფით დასჯას. ანგარიში: 1: 1
თამაში არის თამაში. ომი არის ომი. არის ზავიც და არის უკან დახევაც. ამგვარი თამაში ემოციურად ძალიან მძიმეა.
მაგრამ ახლა წარმოიდგინეთ, თუ ერთი მხარე განაწყენებულია და “დამნაშავე“ დიდხანს არ ითხოვს შენდობას, “მსხვერპლი“ კი დაიღალა საკუთარი დუმილით, რადგან მას კონტაქტი სურს და თამაში “არ მიდის ისე, როგორც ეგონა”. სურს “მსხვერპლის“ სხვაგვარად დაამყაროს ურთიერთობები? მას ნამდვილად სურს, მაგრამ არ შეუძლია. “დამნაშავე“, არც ისე დროს თავის უდანაშაულობას და დაუსჯელობას იგრძნობს.
რა უნდა გაააკეთოს ასეთ დროს “მსხვერპლმა“, რომ ურთიერთობები საბოლოოდ არ შევიდეს ჩიხში?
ფსიქოთერაპია, მუშაობა ფსიქოლოგთან, რათა “დამნაშავემაც“ და “მსხვერპლმაც“ გაიუმჯობესოს ფსიქიკური ჯანმრთელობა, თავის თავში არ ჩაახშონ რისხვა, სხვისი დადანაშაულების და გაბრაზების ნაცვლად გაარკვევიონ ურთიერთობა და მონახონ გამოსავალი, გაარკვიონ თავიანთი ფსიქოლოგიური საზღვრები.
თუმცა ასეთი ქცევის მქონე ადამიანები იშვიათად დადიან ფსიქოლოგთან. რატომ? ამ შეკითხვას ალბათ თავად უნდა გასცენ პასუხი.
