მკითხველებს ძილის შესახებ ექვს საინტერესო ფაქტს ვუზიარებთ:
🧠 ტვინი მუშაობს, როდესაც ჩვენ გვძინავს.
საყოველთაოდ გავრცელებული შეხედულებით, ტვინი ძილის დროს ისვენებს. სინამდვილეში, პირიქითაა. ძილის დროს ტვინი 10-ჯერ უფრო აქტიურად მუშაობს, ვიდრე დღის განმავლობაში. სწორედ ძილის დროს აქტიურდება გლიმფატური სისტემა – ტვინის შიდა „კანალიზაციის სისტემა“, რომელიც დღის განმავლობაში დაგროვილ ტოქსინებს გამოდევნის.
ძილის დროს ტვინის უჯრედები ეფექტურად იწმინდება დემენციასთან დაკავშირებული საშიში ცილებისგან. ამ პროცესის გარეშე ადამიანი ორ კვირაში დაკარგავს კოგნიტურ ფუნქციას.
🍷 ალკოჰოლი
ფრაზა „დავილევ, რომ ჩამეძინოს“ ტყუილია. ალკოჰოლი ძილს ბაძავს, მაგრამ არღვევს მის სტრუქტურას, ბლოკავს REM ფაზას. ეს ფაზა პასუხისმგებელია მეხსიერებასა და ემოციურ აღდგენაზე.
⏰ ნელი თვითმკვლელობა
ადამიანები, რომლებსაც ღამეში 6 საათზე ნაკლებს სძინავთ, საშუალოდ 15 წლით ნაკლებს ცოცხლობენ. ეს მხოლოდ სტატისტიკა არ არის, ეს ბიოქიმიაა.
🔹იმუნიტეტი 70%-ით ეცემა;
🔹კიბოს რისკი ორმაგდება;
🔹გული უფრო სწრაფად ცვდება.
ქრონიკული ძილის უკმარისობა მკვეთრად ზრდის გულის შეტევისა და ინსულტის რისკს უკვე 35-40 წლის ასაკში.
ამ მდგომარეობას შეიძლება ეწოდოს „არაგამამხნევებელი ძილი“. მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანს შეიძლება მრავალი საათის განმავლობაში ეძინოს, ბუნებრივი ძილის ციკლების ფრაგმენტაციისა და დამახინჯების გამო, სხეული, განსაკუთრებით კი ტვინი, არ გადის სრული აღდგენისთვის საჭირო ყველა ეტაპს. თქვენ იღვიძებთ ფიზიკურად და გონებრივად დაღლილი.
🌡 ტემპერატურა და განათება
ძილის ოპტიმალური ტემპერატურაა 16–18°C. უფრო მაღალ ტემპერატურაზე სხეული ენერგიას ხარჯავს გაგრილებაზე, ენერგიის აღდგენის ნაცვლად. გარედან სუსტი შუქიც კი თითქმის 50%-ით ამცირებს მელატონინს და ზრდის ჰორმონის გამომუშავებას, რაც აფერხებს კანის, კუნთებისა და უჯრედების განახლებას. იდეალური საძინებელი არის ბნელი, მშვიდი და გრილი.
💤 უძილობა „გადამდებია“.
თუ თქვენს პარტნიორს უძილობა აწუხებს, ეს თქვენს ძილზეც აისახება. 2019 წელს ჟურნალ „Sleep“-ში გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ წყვილებში, სადაც ერთი ადამიანი უძილობისგან იტანჯება, მეორე კარგავს ძილის ხარისხის 23%-მდე. ეს გამოწვეულია ე.წ. „გამოღვიძების გადაცემით“, როდესაც ერთი ადამიანი მეორის მიყოლებით იღვიძებს.
მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ რაც უფრო დროის ახლო მონაკვეთსი მიდიან პარტნიორები დასაძინებლად და რაც უფრო მსგავსია მათი ბიორიტმები, მით უფრო მეტად მოქმედებენ ისინი ერთმანეთზე. სხვა კვლევები ადასტურებს, რომ ძილის დროს წყვილების კორტიზოლის დონეც კი სინქრონიზდება. ამრიგად, უძილობა „გადამდებია“ ჰორმონებისა და ქცევითი რეაქციების მეშვეობით. ერთ ადამიანში ცუდმა ძილმა შეიძლება ორივეს ჯანმრთელობა დააზიანოს.
🌙 „ღამის ბუები“ უფრო ცოტას ცხოვრობენ, ვიდრე „ტოროლები“.
საქმე არ ეხება „ადრეულ ჩიტებს“, არამედ იმას, რომ „ადრეული ჩიტები“ სწორ დროს იძინებენ.
მელატონინის გამომუშავება აქტიურად იწყება საღამოს 9:00 საათზე და პიკს აღწევს დილის 3:00 საათზე. სწორედ ამ დროს ხდება ორგანიზმის ძირითადი აღდგენის პროცესები. ღამის ბუები, რომლებიც შუაღამის შემდეგ კარგად იძინებენ, ამ აღდგენის პერიოდის ნახევარამდე კარგავენ, მაშინაც კი, თუ შემდეგ უფრო დიდხანს იძინებენ.
ჩვენი სხეული ისედაც დაპროგრამებულია სიბნელეში ძილისთვის და ამ მექანიზმის იგნორირება ნიშნავს, რომ ჩვენ ართმევთ თავს ჯანმრთელობისათვის საჭირო ბუნებრივ რესურსს.
😴 ძილი არის ძირითადი ბიოლოგიური პროცესი, რომელიც ხელს უწყობს მეხსიერებას, იმუნიტეტს და გონებრივ სიცხადეს. ძილის ნაკლებობით, ჩვენ ვაჩქარებთ ტვინის გაუარესებას გაცილებით ადრე, სანამ ვიგრძნობთ შედეგებს.
