ილონა მასკმა გამოაცხადა საკუთარი პარტიის შექმნის თაობაზე – “America Party”. თუმცა შეგვიძლია ვთქვათ, რომ იდეა წინასწარ განწირულია, როგორც ყოველთვის (აშშ-ში ადრეც ძალიან ბევრი მცდელობა იყო ჩამოეყალიბებინათ მესამე პარტია, თუმცა ყველა წარუმატებლად დასრულდა).
რა არის ის ძირითადი მიზეზები, რაც ხელს უშლის აშშ-ში მესამე პარტიების შექმნას და არსებობას?
ყველაფერი მარტივია, გადაულახავი საკანონმდებლო და სისტემური ბარიერები.
1.„გამარჯვებული იღებს ყველაფერს“ (FPTP) First-past-the-post. ეს არის მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემა, რომელშიც გამარჯვებული არის კანდიდატი ან პარტია, რომელიც კონკრეტულ ოლქში ან შტატში ხმების შედარებით უმრავლესობას იღებს, მაშინაც კი, თუ ეს უმრავლესობა აბსოლუტური არ არის (ანუ 50%-ზე მეტი). ამ სიტუაციაში მესამე პარტიის კანდიდატები ხმებს „პარავენ“ მსგავსი შეხედულებების მქონე მეინსტრიმულ კანდიდატების, რაც საბოლოო შედეგებს ამახინჯებს (როგორც ეს მოხდა რალფ ნეიდერის შემთხვევაში 2000 წელს, რომელიც ბუშს „დაეხმარა“ ალ გორის დამარცხებაში).
2. არჩევნებში მონაწილეობის ბარიერები. თითოეულ შტატში პარტიისა და კანდიდატების რეგისტრაციისთვის აუცილებელია ათიათასობით ხელმოწერის შეგროვება (მაგალითად, კალიფორნიაში ამომრჩეველთა 1%). მესამე პარტიების ხშირად არ აქვთ რესურსები ამ მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად.
3. ფინანსური უთანასწორობა (ეს ის საკითხია, რომელიც მასკზე ნაკლებად მოქმედებს). წარმომადგენელთა პალატის საარჩევნო კამპანია დაახლოებით 2.5 მილიონი დოლარი დაჯდება, სენატის საარჩევნო კამპანია კი – დაახლოებით 15 მილიონი დოლარი. ძირითადი პარტიები იღებენ სამთავრობო დაფინანსებას და კორპორატიულ შემოწირულობებს, ხოლო მესამე პარტიები, როგორც წესი, დიდწილად გამორიცხულნი არიან სისტემიდან.
4. ძირითადი პარტიების კონტროლი ინსტიტუტებზე. დემოკრატები და რესპუბლიკელები ადგენენ დებატების წესებს (მაგალითად, მონაწილეობის მისაღებად გამოკითხვის 15%-იანი მოთხოვნა). ისინი დომინირებენ კონგრესის კომიტეტებში და ბლოკავენ კანონმდებლობას, რომელიც მესამე პარტიებს დაეხმარებოდა (მაგალითად, პროპორციულ სისტემაზე გადასვლა).
5. ფსიქოლოგიური – „დაკარგული ხმის“ შიში. დამოუკიდებელი ამომრჩევლებიც კი (მათი რიცხვი აშშ-ში დაახლოებით 34%-ია) უმეტეს შემთხვევაში ორი პარტიიდან ერთ-ერთს აძლევს ხმას, რადგან შიშობენ, რომ მესამე ძალისთვის მიცემული ხმა მათ მთავარ ოპონენტს „დაეხმარება“.
რატომ არ ირღვევა მანკიერი წრე? სისტემა შექმნილია ორი დომინანტი პარტიის მიერ, რომლებსაც არ აქვთ რეფორმებისადმი ინტერესი, ხოლო კანონმდებლობის (ფედერალურ და სახელმწიფო დონეზე) ცვლილებების გარეშე მესამე პარტიები პოლიტიკურ ასპარეზზე მხოლოდ მცირე მოთამაშეებად დარჩებიან.
